Mariana Çukuru, Batı Pasifik’teki Mariana Adaları’nın hemen doğusunda hilal şeklindeki bir çukurdur. Çukuru çevreleyen bölge, birçok eşsiz ortam yarattığı için oldukça dikkat çekicidir. Mariana Çukuru, dünyada bilinen en derin noktadır. Sıvı kükürt ve karbondioksit kabarcıkları, aktif çamur volkanları ve deniz seviyesinden 1000 kat daha fazla olan basınca adapte olmuş deniz yaşamıyla dünyanın en eşsiz noktalarından birisidir. Bizde bu yazımız da sizlere Mariana Çukuru hakkında ilginç bilgiler paylaşacağız. Şimdi gelin yazımıza başlayalım.
En Derin Nokta: Mariana Çukuru
Mariana Çukuru’nun güney ucundaki bulunan Challenger Deep bölgesi okyanustaki en derin noktadır. 2010 yılında, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) tarafından yapılan bir araştırmada Challenger Deep bölgesine gönderilen ses darbeleriyle 10.994 m (36.070 feet) değerinde ölçüm yapılmış ve sabitlenmiştir.
Buna karşılık Everest Dağı , deniz seviyesinden 8.848 m (29.026 feet) yükseklikte bulunmaktadır, yani Mariana Çukurunun en derin kısmı, Everest’in uzunluğundan 2,146 m daha derindir. Mariana Çukuru, 2.542 kilometre uzunluğunda (Büyük Kanyon’un beş katından fazla) ve ortalama 69 km genişliğindedir.
Mariana Çukuru Nasıl Oluştu?
Mariana Çukuru, iki büyük okyanussal kabuğunun çarpıştığı bir batma bölgesinde meydana gelen süreçle oluştu. Bir batma bölgesinde, bir parça okyanussal kabuk, diğerinin altına itilir ve çekilir, Dünya’nın mantosuna, kabuğun altındaki katmana batırılır. İki kabuğun kesiştiği yerde, batan kabuktaki kıvrımın üzerinde derin bir çukur oluşur. Bu durumda, Pasifik Okyanusu kabuğu Filipin kabuğunun altına bükülüyor. Tektonik plaka olarak da adlandırılan Pasifik levhası, yaklaşık 180 milyon yaşındadır. Filipin levhası ise Pasifik levhasından daha genç ve daha küçüktür. Columbia Üniversitesi’nin Palisades, New York’taki Lamont Doherty Dünya Gözlemevi’nde bir sismolog olan Nicholas van der Elst, “Batma bölgelerinde, soğuk, yoğun kabuk mantoya gömülüyor ve imha ediliyor,” dedi.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Eserlerle ve Sanatla Dolu Hayat: Frida Kahlo
Çukurun derinliği, Dünya’nın merkezine en yakın nokta değildir. Gezegen ekvatorda şiştiğinden, kutuplardaki yarıçap ekvatordaki yarıçaptan yaklaşık 25 km (16 mil) daha azdır. Arktik deniz dibinin bazı bölümleri Dünya’nın merkezine Challenger Deep’den daha yakındır. Çukurun zeminindeki su basıncı metrekare başına 703 kilogramdan(inç kare başına 8 tondan) fazladır . Bu, deniz seviyesinde hissedilen basıncın 1000 katından fazla veya bir kişinin üstüne yığılmış 50 jumbo jeti olmasına eşdeğerdir.
Volkanlar
Mariana Adaları’nı oluşturmak için okyanus dalgalarının üzerinde yükselen bir volkan zinciri, Mariana Çukurunun hilal şeklindeki arkını yansıtır. Adalarla serpiştirilmiş birçok garip denizaltı volkanı vardır. Örneğin; Eifuku denizaltı volkanı bacalara benzer hidrotermal menfezlerden sıvı karbondioksit yaymaktadır. Bu bacalardan çıkan sıvı 217 Fahrenhayt (103 Santigrat) derecedir. Daikoku denizaltı volkanında, bilim adamları, okyanus yüzeyinin 410 metre (1.345 feet) altında erimiş kükürt havuzunu keşfettiler.
Çukurda Yaşam
Son bilimsel keşifler, bu zorlu koşullarda şaşırtıcı derecede farklı yaşamlar keşfetti. James Cameron 2012’de yaptığı keşif gezisinde, çukurun en derin bölgelerinde, tam karanlıkta ve aşırı baskı altında yaşayan hayvanları görüntüledi. Mariana çukurundaki yiyecekler son derece sınırlıdır, çünkü derin geçit karadan uzaktır. Yapraklar, hindistancevizi ve ağaçlar nadiren çukurun tabanına doğru yol alırlar. Gallo “Challenger Deep’e ulaşmak için yüzeyden batan ölü planktonun binlerce feet düşmesi gerekmektedir.” diyor. Bunun yerine, bazı bakteriler, metan veya kükürt gibi kimyasallara güvenirken, diğer canlılar besin zincirinde deniz yaşamını düşürür.
Tek hücreli ksenoyoforlar dev amiplere benziyorlar ve yiyeceklerini çevreleyerek ve emerek yemek yiyorlar. Amfipodlar, derin deniz siperlerinde yaygın olarak bulunan parlak, karides benzeri temizleyicilerdir. Holothuryalılar yeni bir tuhaf, yarı saydam deniz salatalık türüdür. Bilim adamları ayrıca Challenger Deep’ten toplanan çamurda 200’den fazla farklı mikroorganizma belirlediler. Çamur, özel kutularda kuru arazide laboratuvarlara geri getirildi ve ezici soğuk ve baskıyı taklit eden koşullarda özenle saklandı.
Cameron’ın 2012 seferi sırasında, bilim adamları ayrıca Challenger Deep’in doğusundaki Sirena Deep’te mikrobiyal paspaslar gördüler. Bu mikrop yığınları, deniz suyu ve kayalar arasındaki kimyasal reaksiyonlarla salınan hidrojen ve metanla beslenir.
Bununla birlikte, aldatıcı derecede savunmasız görünen bir balık sadece evde değil, aynı zamanda bölgenin en iyi avcılarından biridir. 2017’de bilim adamları , 8,000 m (26.200 feet) derinlikte yaşayan Mariana salyangozları olarak adlandırılan sıra dışı bir yaratığın örneklerini topladıklarını bildirdi . Araştırmacılar, yeni bir çalışmada, salyangozların küçük, pembe ve ölçeksiz gövdesinin böyle bir cezalandırıcı ortamda hayatta kalmaya pek benzemediği görülüyor, ancak bu balık sürprizlerle dolu. Çalışma yazarları, hayvanın bu ekosistemde egemen olduğu, diğer balıklardan daha derine indiği ve siperde yaşayan bol omurgasız avı yuvarlayarak rakiplerin yokluğundan istifade ettiği görülüyor.
Mariana Çukuru ve Kirlilik
Ne yazık ki, mariana çukuru okyanusa atılan kirleticiler ve çöpler için potansiyel bir lavabo görevi görür. Son zamanlarda yapılan bir çalışmada, Newcastle Üniversitesi liderliğindeki bir araştırma ekibi, 1970’lerde yasaklanan insan yapımı kimyasalların okyanusun en derin kısımlarında hala gizlendiğini gösteriyor .
Mariana ve Kermadec çukurlarındaki amphipodları (karides benzeri kabuklular) örneklerken, araştırmacılar organizmaların yağlı dokularında son derece yüksek düzeyde kalıcı organik kirleticiler (KOK) keşfetti. Nature Ecology & Evolution dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, bunlar arasında poliklorlu bifeniller (PCB’ler) ve polikromlu difenil eterler (PBDE’ler), elektrik izolatörleri ve alev geciktiriciler olarak yaygın olarak kullanılan kimyasallar bulunmaktadır. Bu KOK’lar, 1930’lardan 1970’lere yasaklandığı zamana kadar endüstriyel kazalar ve düzenli depolama sahalarındaki sızıntılar yoluyla çevreye bırakıldı.
Newcastle Üniversitesi’nden baş yazar Alan Jamieson, “Derin okyanus hala insan etkisinden uzak, bu uzak ve bozulmamış alem olduğunu düşünüyoruz, ancak araştırmamız maalesef bunun gerçeklerden oldukça uzak olduğunu gösteriyor.” Dedi. Aslında, çalışmadaki amfipodlar, kuzeybatı Pasifik’in en kirli sanayi bölgelerinden biri olan Suruga Körfezi’dekine benzer kontaminasyon seviyeleri içeriyordu.
KOK’lar doğal olarak parçalanamayacağı için, çevrede onlarca yıl boyunca devam ederler, kirli plastik döküntüler ve ölü hayvanlar yoluyla okyanusun dibine ulaşırlar. Kirleticiler daha sonra okyanusun besin zincirinden yaratıktan yaratığa taşınır ve sonuçta yüzey konsantrasyonu kirliliklerinden çok daha yüksek kimyasal konsantrasyonlara neden olur. Basın açıklamasında Jamieson, “Bu kirleticilerin dünyadaki en uzak ve erişilemeyen habitatlardan birinde bu kadar olağanüstü seviyelerde bulduğumuz gerçeği, gerçekten insanlığın gezegen üzerindeki uzun vadeli, yıkıcı etkisini getiriyor.” Dedi. Araştırmacılar, bir sonraki adımın bu kontaminasyonun sonuçlarını ve ekosisteme bir bütün olarak ne yaptığını anlamak olacağını söylüyor.
Mariana Çukuru’nun hikayesini paylaştığımız yazımızın sonuna geldik. Düşüncelerinizi yorum bölümünden paylaşmayı paylaşmayı, Ovvah YuoTube‘daki diğer hikaye içeriklerimize göz atmayı unutmayın.
